Đa dạng các loại trà ở Việt Nam

Là một quốc gia có truyền thống uống trà lâu đời, Việt Nam sản xuất và tiêu thụ rất nhiều loại trà, từ các loại trà truyền thống cho đến các loại trà được du nhập từ nước ngoài.
Trà Việt Nam
Trà Việt Nam

1. Các loại trà dân gian của Việt Nam

Chè tươi

Chè tươi là một thức uống gắn liền với đời sống của người Việt Nam. Với nguyên liệu gồm lá chè non và già, to nhỏ, xanh tươi, không qua chế biến, hái về rửa sạch vò nhầu lá bằng tay rồi cho vào nồi hoặc ấm đun nước loại to cho thêm vài lát gừng tươi đun cho đến sôi, chắt ra bát uống ngay hoặc cho vào ấm tích ủ nóng để uống dần trong ngày. Chè tươi có màu nước xanh tươi màu lục diệp và phảng phất hương thơm tinh khiết của lá chè quyện với gừng tươi.

Ở Việt Nam, mỗi vùng miền lại có những nét văn hoá rất riêng trong việc nấu và thưởng thức chè tươi. Ở vùng chè Xuân Mai – Hà Đông, người ta thường hái từng lá chè, là những lá chè bánh tẻ, lá dày, dòn, nhỏ, mép lá ít răng cưa để nấu uống ; ở vùng chè Gay – Nghệ An, người ta lại cắt cả cành chè tươi dài 30-40 cm, gồm cả búp, lá to, lá nhỏ, thân cành… cắt nhỏ rồi nấu lên.

Chè nụ (nụ hoa chè)

Là loại thức uống dân giã tại các vùng quê của Việt Nam. Chè nụ được làm từ những nụ chè còn non (nụ hạt tiêu), hái trong khoảng tháng 10 đến tháng 11 dương lịch. Nụ chè hái về phơi trong bóng râm cho đến khô mà vẫn giữ được màu xanh, nếu phơi nắng thì mau khô, nhưng nụ chuyển qua màu đỏ, chất lượng kém. Chè nụ có hàm lượng cafein thấp, chỉ 2% nên ít gây kích thích, thường được phụ nữ và người già ưa dùng.

Chè nụ pha bằng nước sôi rất lâu ngấm, nên người ta hay đùa vui “chè nụ đãi chủ mà không đãi khách”. Cũng có khi người ta ướp thêm hoa cúc vào chè nụ để có mùi thơm dìu dịu dễ chịu.

Chè Bạng

Chè Bạng gồm lá chè già là chủ yếu. Lá chè được giã nát hoặc băm nhỏ thành mẩu dài từ 2 mm-1cm, chè có màu xanh đen hơi đỏ. Lá chè không qua chế biến, chỉ sấy đơn giản bằng cách phơi hong cho đến lúc khô. Chè Bạng được chế biến từ xa xưa tại làng Vân Tra, giáp Bạng Thượng – Thanh Hoá. Trà Huế sản xuất tại Truồi – Thừa thiên cũng chế biến từ lá già, cuỗng chè, cành chè non, băm giã, chế biến đơn giản, ủ rồi phơi nắng.

2. Các loại trà truyền thống

Trà mạn Hà Giang

Trà Mạn Hà Giang là loại trà truyền thống của vùng trà cổ miền núi phía Bắc Việt Nam. Nguyên liệu để ché biến trà mạn Hà Giang là các búp trà non một tôm 2 lá thuộc giống chè Tuyết (Shan), cuống dài. Cách chế biến trà đơn giản, chủ yếu là làm thủ công. Búp chè hái về được sao nhanh trong chảo gang, rồi vò bằng tay cho sợi trà xoăn lại, rồi tãi ra phơi nắng đến khô. Trà bán thành phẩm còn được nhồi vào ống bương to đặt trên gác bếp để bảo quản gọi là Trà Lam, sợi trà hơi thô, búp có tuyết trắng, chất lượng rất tốt. Trà khi pha có màu nước hơi đỏ, vị dịu, mát , vị nhẹ nhàng chứ không chát mạnh như trà xanh. Trà rời có cánh trà thô, ít xoăn.

Trà mạn Hà Giang cũng thường được ép thành bánh tròn, gói bẹ diễn, đóng thành cối gồm 10-12 bánh. Trà bánh được chế biến theo quy trình: Búp chè nguyên liệu → hấp nóng → ép bánh → làm khô → đóng cối. Trà bên trong gồm trà già, trà vụn; trà ngoài mặt gồm trà non, búp nhỏ, mịn. Khi uống tách từng lớp trà. Trà bánh pha ra có nước màu đỏ, vị chát dịu, mát được mọi người ưa chuộng.

Trà Ô Long

Trà Ô Long trước đây được sản xuất chủ yếu ở Trung Quốc (Phúc Kiến, Quảng Đông) và Đài Loan; còn gọi là thanh trà. Hiện nay Trà Ô Long đã được trồng và sản xuất rất nhiều ở VIệt Nam, tập trung chủ yếu ở Lâm Đồng (Bảo Lộc, Bảo Lâm, Lâm Hà…)

Trà Ô Long được chế biến theo quy trìng sau: búp chè nguyên liệu  → làm héo và lên men kết hợp → sao và vò kết hợp sấy khô → bán thành phẩm.

Trà Ô Long khi pha có màu nước vàng kim óng ánh, hương thơm ngọt, vị thanh. Tuỳ từng giống trà mà khi sản xuất thành thành phẩm sẽ có hương thơm và vị đặc trưng khác nhau. Hiện nay Trà Ô Long chủ yếu gồm 4 giống chính: Trà Ô Long Kim Xuyên, Ô Long Thuý Ngọc, Ô Long Tứ Quý và Ô Long Thanh Tâm. Trong đó, trà Ô Long Tứ Quý được ưa chuộng nhất ở Việt Nam vì hương thơm phảng phất mùi quế và vị trành thanh, không làm gắt cổ họng.

Trà đen

Việt Nam là nước có lượng trà xuất khẩu đứng thứ 5 trên thế giới, trong đó chủ yếu là xuất khẩu trà đen. Ở Việt Nam, Trà đen được sản xuất theo quy trình công nghệ OTD: chè nguyên liệu tươi → làm héo → vò → lên men → sấy khô → sàng phân loại → thành phẩm. Trà đen khi pha có màu nâu đỏ tươi, vị dịu, hương thơm nhẹ.
Sau khi sàng sẩy, phân loại (trong quá trình tinh chế) , trà đen được chia thành nhiều loại như: OP, P, BOP, BP , FBOP, PS , F, D với chất lượng từ cao đến thấp theo kích thước của cánh trà.

Trà xanh 

Trà xanh là loại trà được tiêu thụ nhiều nhất tại thị trường nội địa ở Việt Nam. Trà xanh được sản xuất nhiều ở Trung Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Việt Nam theo quy trình: chè nguyên liệu tươi → làm héo kết hợp với diệt men 1 phần → vò → sấy khô (diệt men toàn phần) → phân loại → thành phẩm.

Trà xanh khi pha có màu nước xanh vàng, tươi sáng, vị chát mạnh, có hậu ngọt, hương thơm nồng mùi cốm.

Tuỳ vào cách chế biến mà trà xanh có nhiều hương thơm cũng như vị trà, màu nước sẽ rất khác nhau. Ví dụ trà làm héo bằng xách xào trên chảo gang rồi đem vò và sấy khô bằng than khi uống thường có hương đậm, vị chát mạnh và rất dễ lộ nhược điểm quá lửa. Trà xanh làm héo bằng cách chần nhanh qua nước sôi rồi vò, sấy bằng máy hương thơm ngọt, nước rất xanh, cánh trà bóng đẹp, nhưng vị trà lại không đượm…

Trà hương

Trà hương thường dùng các hương liệu khô như hoa ngâu khô, hoa cúc khô, hạt mùi, tiểu hồi, đại hồi, cam thảo, quế… pha trộn với các tỷ lệ khác nhau để ướp vào trà xanh, tạo ra trà xanh với nhiều hương thơm khác nhau, đáp ứng thị hiếu của người tiêu dùng.

Trà hương được sản xuất theo quy trình: búp chè tươi → làm héo → vò → sấy khô → phân loại → ướp hương → thành phẩm.

Trà hương được sản xuất nhiều nhất ở Bảo Lộc, Lâm Đồng và cung cấp cho thị trường cả nước.

Trà hoa tươi

Trà hoa được coi như một nét đặc trưng riêng của trà Việt Nam so với các nước khác trên thế giới. Ở Việt Nam, rất nhiều loại hoa tươi được dùng để ướp chung với trà, tạo ra rất nhiều những loại trà hoa nức danh như trà sen, trà lài, trà hoa ngọc lan, trà hoa sói, trà hoa ngâu, trà hoa bưởi, trà hoa quế… Mỗi nhà sản xuất có bí quyết công nghệ gia truyền riêng, tạo nên những đặc trưng trong hương và vị trà của mỗi hãng trà khác nhau.

Trà hoa tươi được ướp theo quy trình: chuẩn bị trà thành phẩm và hoa tươi → ướp hương (trộn trà và hoa với nhau) → thông hoa → sàng hoa → sấy khô → để nguội → để hoa → sàng hoa→ trà hoa tươi thành phẩm.

Trà đen mảnh

Búp chè tươi sau khi héo được đưa vào thiết bị vò và nghiền sau đó đưa ra máy cắt → lên men → sấy , gọi là chè đen CTC, sản xuất nhiều ở Xrilanca, Ấn Độ, Châu Phi.

3. Các loại trà hiện đại

Trà hoà tan

Trà hoà tan trước đây chỉ được sản xuất tại các nước có công nghệ phát triển, hiện nay đã đang được sản xuất tại Việt Nam. Trà hoà tan được chế biến theo dây chuyền công nghệ như sau: trà nguyên liệu đã chế biến → chiết suất→ cô đặc → sấy phun sương → thành phẩm.

Nguyên liệu để chế biến trà hoa tan là  trà xanh hoặc  trà đen vụn, trà già, trà thứ phẩm do không đòi hỏi về ngoại hình đẹp. Trà hoà tan có dạng bột tơi xốp, rất mịn, gồm những hạt nhỏ, màu vàng nhạt (trà xanh), nâu nhạt (trà đen). Hàm lượng tanin, catesin, axit amin, cafeine trong trà hoà tan rất cao, gấp nhiều lần búp trà nguyên liệu. Trà hoà tan có màu nước, vị trà đạt yêu cầu, nhưng hương nhạt, vì đã bị bay hết hương trong quá trình chiết xuất, cô đặc và sấy.

Trà túi lọc

Trà túi lọc sử dụng nguyên liệu là trà mảnh, trà vụn có nhiều trong công nghệ chế biến trà xanh và trà đen.  Để tiết kiệm và thu hồi xác trà tốt, người ta đã có công nghệ làm túi giấy đặc biệt để đựng trà. Túi trà có sợi dây buộc nhãn hiệu của hãng sản xuất, khi pha chỉ cần nhúng túi vào cốc hoặc chén nước sôi, túi bã trà vớt lên dễ dàng, không cần ấm pha trà và rất tiện lợi cho những người bận rộn.

Trà thảo dược

Trà thảo dược thông thường bao gồm trà đen trộn với một số dược liệu như cỏ ngọt, atiso, các bài thuốc bắc… vừa có vị trà lại có giá trị chữa bệnh. Xem thêm trà thảo dược túi lọc chữa táo bón Senna
Tin tức do gia công trà tổng hợp./.

Tác giả bài viết: giacongtra

Nguồn tin: giacongtra.com

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *